Личные имена в казахском языке являются частью словарного фонда, единицы всех пластов могут быть преобразованы в имена; например:

1. Бақыт (счастье), Жақсылық (добро), Қуаныш (радость), Сәуле (свет), Болат (сталь).

2. Личные имена могут образовываться путем соединения двух слов; например:

Айнұр (Ай-нұр), Ақбота (Ақ-бота), Айболат (Ай-болат), Жақсыгелді (Жақсы-келді), Нұрберген (Нұр-берген), Әлиасқар (Әли-асқар).

3. Личные имена также образуются с помощью следующих слов:

- бек,  -ғали//қали, -әлі(алы), -бай, -хан, -жан, например:

Мұратбек, Аманғали, Қуанышқали, Өмірәлі, Мырзалы,  Өмірбай, Нұржан, Әлихан.

4. В соответствии с казахским речевым этикетом по отношению к старшим (а также к младшим) иногда используются уважительные и ласкательные формы личных имен. В этих целях существуют специальные окончания (аффиксы), каждый аффикс прибавляется в соответствии с общими фонетическими закономерностями, а также исходя из соображений благозвучности. Например:

Кенжеғали – Кенжеке, Кенжеш; Ораз – Ореке; Сәуле – Сәке; Сәулетай, Нәзипа – Нәке; Болат – Бөке; Тұрсын – Тұреке, Тұрсынжан: Айнұр – Айнұржан; Асқар – Асеке, Асқартай, Асқаржан; Ақжол – Ақа; Жәмила – Жәміш; Хамит – Хама//Хамаң.

5. В  современном казахском языке сосуществуют фамилии, образованные по разным моделям и с использованием различных языковых средств; например:

- фамилии, включающие компоненты ұлы, қызы, изредка тегі:

Бақыт Сауранбайұлы, Қамар Сағынғалиқызы, Жақсылық Болаттегі;

- фамилии, не имеющие специальных показателей, кроме позиции первого личного имени (имя ставится вперед):

Шерхан Мұртаза, Аида Боранбай, Берік Сағидолла.

- с помощью аффикса –и; например:

Әкім Тарази, Әбдәли Қайдари, Сәрсен Оспани;

- фамилии, образованные по модели русских фамилий:

Айбол Мұратбеков, Әмина Аманғалиева

6. При обращении используются:

ағай, апай, тәтей, жеңгей, ақсақал, әжей, інішек, бауырым, қарындас, замандас; например:

ағай,

апай,

тәтей,

жеңгей,                                          Сізден (сенен) сұрауға бола ма?

ақсақал,                                          айтып жіберіңізші

әжей,

інішек,

бауырым,

қарындас,

замандас

 

7. Ласкательные слова и прозвища, имеющие показатели личной принадлежности:

Айналайын, балам;

Кенжетай, қалқам;

Келін, шырағым;

Айналайын, жарығым;

Сәулетай, көкем;

Арманжан, көкешім;

Балапаным;

Ботам;

Құлыным;

Құлыншағым;

Күнім;

Жаным

 

 

Например,

Айналайын, балам, қашан келесің?

Айналайын, құлыным, сені сағындым.

Ботам, сабаққа барасың ба?

Жаным, мен қазір жұмыста отырмын.

Келін, шырағым, шай дайындашы.

Келінжан, қалқам, шай қойшы.

Арманжан, көкешім, сабағыңды жақсы оқы.

 

по материалам учебного комплекса

«Ресми-іскери қазақ тілі»; коллектив авторов; Арман-ПВ, 2004